ZASADY ETYKI PUBLIKACYJNEJ W OFICYNIE WYDAWNICZEJ ATUT
Oficyna Wydawnicza ATUT, w celu zagwarantowania wysokiej jakości publikowanych tekstów naukowych oraz wspierania i rozpowszechniania rzetelności naukowej, stosuje zasady etyczne i procedury zalecane przez Komitet ds. Etyki Publikacyjnej (COPE – Comittee on Publication Ethics).
Wydawnictwo stosuje procedury dotyczące wykrycia nieuczciwości naukowej, która stanowi poważne naruszenie standardów i norm integralności naukowej oraz akademickiej, godząc w rzetelność i niezależność naukową autora.
Zasady etyczne obowiązujące wydawnictwo
Zasada odpowiedzialności – Wydawnictwo przestrzega przyjętych procedur, zwłaszcza dotyczących procesu recenzji (wewnętrznej i zewnętrznej), odpowiada za realizację zasady rzetelności naukowej, zwłaszcza w zakresie przeciwdziałania nieuczciwości naukowej.
O publikacji tekstu decyduje wyłącznie jego wartość naukowa, bez względu na rasę, narodowość, wyznanie, płeć lub orientację seksualną autorów. Jedyne czynniki pozamerytoryczne, które mogą warunkować decyzję w tej sprawie, to profil wydawnictwa i względy ekonomiczne.
Wydawnictwo nie może bez zgody Autora wykorzystać w żaden sposób tekstu, co do którego została podjęta decyzja o jego niepublikowaniu.
Wydawnictwo podejmuje decyzję o odrzuceniu/wycofaniu tekstu naukowego, na podstawie pełnej zebranej dokumentacji z materiałem dowodowym w przypadku:
1) sfabrykowania przez autora danych w zgłoszonym/opublikowanym manuskrypcie;
2) gdy wyniki badań zostały już wcześniej opublikowane w innej publikacji naukowej bez odpowiedniego odesłania, uzasadnienia (przypadki podejrzenia o zbędną, zduplikowaną publikację);
3) plagiatu polegającego na wykorzystaniu dużych fragmentów tekstu lub danych bez uznania autorstwa, zaprezentowanych tak, jakby były autorstwa plagiatora;
4) uzasadnionych zastrzeżeń etycznych dotyczących manuskryptu (np. brak zgody komisji etycznej, zastrzeżenia dotyczące zgody pacjenta lub jego ochrony, zastrzeżenia dotyczące testów na zwierzętach).
Wydawnictwo w każdym przypadku wykrycia nieuczciwości naukowej informuje o zaistniałej sytuacji przełożonych Autora lub osobę odpowiedzialną za nadzór nad badaniami, a także wydaje oficjalne oświadczenie o wycofaniu publikacji, które otrzymują wszystkie włączone w sprawę podmioty. W przypadku plagiatu wydawnictwo informuje przede wszystkim wydawcę oryginału splagiatowanej publikacji.
Zasada poufności – wszystkie teksty przesłane do wydawnictwa i zakwalifikowane do publikacji podlegają procesowi anonimowej recenzji.
Zasady etyczne obowiązujące Autorów
Zasada oryginalności pracy – zgłoszony tekst musi być oryginalny (nigdzie indziej nie został opublikowany) i zawierać odpowiednie wskazania cytowań. Niedopuszczalne jest złożenie tego samego tekstu równocześnie do dwóch różnych czasopism/wydawnictw. Praca nie może stanowić plagiatu, autoplagiatu oraz nie może zawierać nieprawdziwych informacji.
Zasada autorstwa pracy – należy ujawnić (z określeniem afiliacji) jako Autora osobę, która wniosła istotny wkład merytoryczny w powstanie tekstu naukowego (w koncepcję, realizację lub interpretację badań). W przypadku zaś gdy wkład ten jest nieznaczny, należy wskazać wykazać to w podziękowaniach wraz z opisem roli osoby wspierającej, niedopuszczalne jest autorstwo gościnne i honorowe. W przypadku tekstu o autorstwie wspólnym zgłaszający tekst ujawnia wkład poszczególnych Autorów w jego powstanie.
Stosowanie zasad oryginalności pracy i autorstwa ma na celu eliminację następujących zjawisk patologicznych:
- plagiat, czyli przywłaszczenie cudzego utworu w całości bądź w części,
- autoplagiat (zduplikowanie publikacji), czyli opublikowanie własnego utworu w całości lub w części w więcej niż jednym wydawnictwie.
- autorstwo widmo (ang. ghost authorship), czyli pominięcie w wykazie autorów osób, które przyczyniły do powstania pracy,
- autorstwo gościnne lub grzecznościowe (ang. guest authorship), czyli przypisanie autorstwa osobom, które nie mają wkładu w przedłożone opracowanie.
Zasada rzetelności naukowej – w tym rzetelności we wskazaniu źródeł wykorzystanych podczas badań; w przypadku ujawnienia danych lub okoliczności, które mogą mieć wpływ na zawartość merytoryczną zgłoszonego tekstu Autor niezwłocznie powiadamia wydawnictwo o zauważonych błędach lub nieścisłościach w tekście oraz współpracuje z wydawnictwem w celu wycofania lub skorygowania tekstu. Autor jest zobowiązany do wskazania źródła finansowania publikacji lub wkładzie instytucji (organizacji) w badaniach (financial disclosure).
Zasada przeciwdziałania konfliktom interesów – Autor jest zobowiązany do wskazania faktycznych i potencjalnych konfliktów interesów (finansowych lub niefinansowych).
Zasady etyczne obowiązujące Recenzentów
Zasada obiektywności i rzetelności recenzji – ocena artykułu/monografii powinna być uzasadniona, poparta własną argumentacją Recenzenta. W przypadku podejrzenia dopuszczenia się przez Autora nieuczciwości naukowej, w szczególności plagiatu, Recenzent jest zobowiązany do poinformowania o tym wydawnictwa.
Zasada terminowości – recenzję należy dostarczyć w terminie ustalonym przez wydawnictwo, w przypadku niemożności sporządzenia recenzji, należy niezwłocznie poinformować o tym zlecającego.
Zasada poufności – recenzje sporządzane są anonimowo, tzn. Autor nie zna nazwisk Recenzentów, a Recenzenci nazwiska Autora (tzw. podwójnie ślepa recenzja). Tekst naukowy poddawany recenzji jest dokumentem poufnym, co oznacza, że Recenzent nie może go udostępniać innym osobom, z wyjątkiem osób upoważnionych przez wydawnictwo.
Zasada przeciwdziałania konfliktom interesów – Recenzent nie sporządza recenzji prac, jeśli występuje między nim a Autorem konflikt interesów, wynikający ze współpracy lub jakichkolwiek innych wzajemnych relacji z Autorami. Recenzent nie może bez zgody Autora wykorzystać tekstu, co do którego została podjęta decyzja o jego niepublikowaniu.
Procedury postępowania zalecane przez COPE, dotyczą sposobu postępowania w przypadkach: * podejrzenia o zbędną (zduplikowaną) publikację; * podejrzenia o plagiat; * podejrzenia o sfabrykowanie danych; *zmian na liście autorów; * podejrzenia o autorstwo widmo, gościnne lub grzecznościowe; * gdy Recenzent podejrzewa nieujawniony konflikt interesów (KI) w zgłoszonym manuskrypcie; * gdy czytelnik podejrzewa nieujawniony konflikt interesów (KI) w opublikowanym artykule; * gdy wydawnictwo podejrzewa, że występuje etyczny problem ze zgłoszonym manuskryptem; * podejrzenia, że Recenzent przywłaszczył sobie pomysły lub dane autora.
W przypadku podejrzenia występowania jednej z wymienionych form nieprzestrzegania zasad etyki publikacyjnej wydawnictwo podejmuje działania, które w celu zapewnienia transparentności i rzetelności postępowania określają dwa zasadnicze etapy. Wydawnictwo:
· zwraca się do Autora z prośbą o wyjaśnienie zaistniałej sytuacji i rozstrzygnięcie, czy podejrzenia są uzasadnione i wymagają rewizji pracy lub jej odrzucenia. Decyzję o odrzuceniu pracy powinna poprzedza analiza całości utworu, której celem będzie wskazanie fragmentów nieoryginalnych, zduplikowanych lub zaczerpniętych z innego dzieła ze wskazaniem źródła ich pochodzenia. W uzasadnionych przypadkach wydawnictwo przeprowadza taką analizę z wykorzystaniem wybranego systemu antyplagiatowego,
· przekazuje informację o stwierdzeniu udokumentowanego naruszenia zasad etyki do przełożonego jednostki podstawowej, w której afiliowany jest Autor.
Szczegóły określa ALGORYTM postępowania w sytuacji wykrycia nierzetelności.